ŁUKASZ SŁAWIŃSKI (1943-2019)

W dniu 22 kwietnia br. zmarł w Warszawie Łukasz Sławiński. Społeczność brydżowa została osierocona odejściem, największego moim zdaniem od czasów Ely Culbertsona teoretyka brydżowego klasy światowej. Ciężko jest pisać wspomnienie pośmiertne o Przyjacielu, z którym chodziłem do Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Zamoyskiego w Warszawie (klasa z językiem francuskim, w której uczono jeszcze logiki i łaciny), wyjeżdżałem na wakacje do mojej rodziny w świętokrzyskim, grywałem w szkolnym, amatorskim kwartecie jazzowym .Łukasz na trąbce lub klarnecie, ja nieudolnie na kontrabasie. Nie znosiliśmy bigbitu i rock and rolla, pożyczaliśmy sobie powieści fantastyczno-naukowe i powieści grozy, ale także współpracowaliśmy w „Asocjacji Słabych Otwarć” (ASO), w rozwoju systemów słabych otwarć (SSO), których Łukasz był pomysłodawcą i które uzasadniał matematycznie, logicznie oraz psychologicznie.

Kreatywność Łukasza inspirowała, i nadal inspiruje, nie tylko w Polsce, choć w początkach SSO podejmowano nieudane próby w kraju i za granicą odebrania Łukaszowi palmy pierwszeństwa w stworzeniu nowego naukowego paradygmatu licytacji i taktyki brydżowej. Łukasz rozsyłał swoje bezdebitowe opracowania do zagranicznych czasopism brydżowych (oczywiście przetłumaczone na język angielski), jednak mimo to zawłaszczano Jego teorie i konwencje. Klasycznym tego przykładem jest kontra „Bi” ś.p. Andrzeja Berezeckiego z 1983 roku - to namiastka SSO w obronie, którą Łukasz proponował („Kontra dwukolorowa”) już w latach siedemdziesiątych! W 2002 r. dopracował tę konwencję i nazwał ją „BIKONTRA”. W tym miejscu warto wspomnieć o konwencji „4-5 -BASSO” czyli wejściu BA z układem czwórka starsza - piątka młodsza po otwarciu lub odpowiedzi przeciwnika 1 i 2 w starszy, która była wspólnym pomysłem ASO z 1970 r, a zyskała popularność na Zachodzie jako "Raptor 1NT" w latach dziewięćdziesiątych. W liceum Łukasz był prymusem z matematyki. „Patrzcie jeno, i kto to taki, ot zawołany arytmetyk” - tym cytatem z szekspirowskiego „Otella” określał odpowiedzi Łukasza nasz nauczyciel matematyki i logiki.

Łukasz miał poglądy konserwatywne i pozostał im wierny do końca życia. W szkole nie dał się zapisać do socjalistycznego harcerstwa. Podczas studiów matematycznych na UW nie zapisał się do ZSMP, ani nie wstąpił do PZPR. Publikował w tzw. drugim obiegu nie tylko opracowania brydżowe, ale także druki ulotne krytykujące i wytykające nonsensy rzeczywistości PRL. Znamienny był tekst „Jak utrzymać władzę w PZBS” z odniesieniami do PRL W stanie wojennym Łukasz rozwieszał na klatkach schodowych ulotki i wycinki z prasy podziemnej.

Na początku lat 80-tych przez kilka lat Łukasz był członkiem Zarządu OZBS w Warszawie. W 1983 r. opublikował obszerny „List otwarty do brydżystów Okręgu Warszawskiego”, w którym wyjaśnił powody wycofania się z pracy społecznej. Wiele treści tego listu jest nadal aktualnych. Odmówił przyjęcia „Złotej Odznaki PZBS”. Później, na początku lat 90-tych, Łukasz pracował na etacie jako Kierownik Wyszkolenia ZG PZBS”. Był członkiem „Zespołu Metodyczno-szkoleniowego ZG PZBS”, a poza brydżem cenionym korepetytorem matematyki, a także korektorem w wydawnictwach naukowych. Był wykładowcą i recenzentem na 3-letnich państwowych, podyplomowych, eksternistycznych, studiach zawodowych uznawanych przez GKKFiT (odpowiednik obecnego Ministerstwa Sportu) w AWF Gdańsk i AWF Katowice.

Łukasz w ostatnich latach był ciężko chory, czego miał pełną świadomość. Nie chciał poddać się operacji, która z olbrzymim prawdopodobieństwem spowodowała by upośledzenie intelektualne, a w szczególności myślenia abstrakcyjnego. Do końca zachował pełną sprawność i jasność umysłu. Napisał „... Teraz, kiedy przemijam, znowu się dziwię. Podobno ludzie wówczas smucą się, płaczą, rozpaczają…, a ja nic! Zupełnie nic!!”.

Wszelkie teksty Łukasza cechuje wzorowa poprawność językowa i logistyczna, a teorie są dokumentowane matematycznie (w tym statystycznie). Łukasz wprowadził i odkrył dla teorii brydża: Hipotezę Maksymalnego Splotu, Justycjalizację, Aksjomat Wzrastania Prawdopodobieństwa, Hipotezę Legendra, Zasadę Indukcji Początkowej, Uściślenia Mediany, Pojemność odzywek w bitach, obliczaną wg ciągu Fibbonacciego, Paradoks Bertranda i inne.

Dziwię się, że w Polsce są propagowane rozmaite rozwiązania kontry (ponad 25 konwencji, ostatnio wg Matsa Nislanda), które obciążają pamięć swą wielością, gdy mamy opracowaną przez Łukasza „ARKONĘ” .prosty, elastyczny i łatwy (wystarczy policzyć na palcach do siedmiu) „Algorytm Rozpoznawania Kontr Naturalnych”, co uważam za jedno z największych osiągnięć teorii licytacji.

W dniu 13 marca 2019 r. w „Pikierze” (internetowa witryna będąca kontynuacją broszur „Pikier” Łukasz napisał: „Niedługo przeminę… W PZBS mało się udzielałem, a to co do brydża wniosłem, to bardziej na arenie ogólnej, częstokroć światowej. Brydż był dla mnie pasją intelektualną, terenem odkryć – wygrywaniem mało się przejmowałem. Swoje dokonania przedstawiam pod tytułem „Trzy Rozbłyski w dziejach brydża”.

Z braku miejsca prezentuję teksty Łukasza w dużym skrócie, oto Jego oryginalne wypowiedzi:

TRZY ROZBŁYSKI, czyli koktajl otwarć, naturalności ogólnych reguł: OTWARCIA – (1963 rok) SSO (wojny systemowe). Był to prawdziwy Nowy Świat – nowe, zupełnie odmienne od dotychczasowych, zasady konstruowania systemów, nowe niezwykłe otwarcia i nowy styl ofensywności w licytacji. Rozbłysk rozprzestrzenił się na cały świat, aż w końcu oślepione władze brydżowe zarządziły zaciemnienie. Oryginalność i różnorodność została przyhamowana. Można się wyżywać głównie w wymyślaniu niezliczonych poprawek i konwencji po otwarciach tradycyjnych. NATURA, 1980 r. Aksjomaty, dyrektywy i algorytmy naturalności. Dotąd o naturalności mówiono tyle co nic – było to coś zrozumiałego samo przez się. Rozbłysk ukazał trzy podstawowe aksjomaty neutralności i wynikające z nich dyrektywy. Licytacja naturalna okazała się procesem statystycznym. Przywrócono stare a dobre mierzenie siły w lewach, wprowadzono nowe czynniki. REGUŁY, INNOWACJE z 2000r. Ten rozbłysk wzruszył samą opoką brydża – to co dawno uważano za nienaruszalne. Okazało się, że istnieje wiele brydżów, że można grać innymi regułami, zapisem, punktacją. Wyszło na jaw, że to w co grano dotychczas jest wysoce niedoskonałe, a niekiedy nawet fatalne…

Za swoje najważniejsze dokonania Łukasz Pikier Sławiński uznał:

• SSO, broszurę z 1974 roku „Systemy słabych otwarć” m.in. :”Beta”, „Sigma” i „Lambda” oraz książkę z 1979 r, „Delta” singletonowy SSO, które wywołały wrażenie i liczne naśladownictwa na całym brydżowym świecie. Łukasz sprzedał sporo skryptów. „Ale w 2000 r. WBF wprowadziła silne restrykcje, co prawda tylko w swoich turniejach. Ale brydżyści tak skwapliwie naśladują, że kwitnie nudne głupkowate krajowe ustalactwo. SSO powstały, bo umożliwia to zapis”.
• Teorię naturalności „TELIMENA”. Prawdziwie naukowa teoria licytacji. Wywarła znaczący wpływ. „Ale dla mądrych…”
• Statystyczną ocenę systemów i sygnałów wistowych. „KOMBAJN”, książka z 1979 r. (nadal aktualna) zawiera przegląd systemów, teorię, pierwszy systematyczny opis sygnału mieszanego, i marki zastępczej. Książka wywołała na świecie wielki podziw dla naukowego podejścia i objętości.
• Punktowanie wyników rozdań i turniejów czyli instrukcje organizacyjne dla zawodów brydża porównawczego. Wspaniałe pomysły z 1969 r.  – impy, viktorki, a zwłaszcza justycjalizacja. Wszystko zignorowano, choć Łukasz opracował program komputerowy i policzył 2-3 duże turnieje. Proponował w rozgrywkach teamowych „system czwórkowy”, jak również punktowanie w turniejach par w kilku aspektach i fazach, nie tylko wyniku ogólnego. W punktacji ogólnej motywacja do dobrej gry u graczy słabnie, gdy im „nie idzie”. W turniejach par tzw. „nakładkowych” mają szanse w 4-6-ciu podturniejach”.

Są jeszcze inne opracowania Łukasza, których z braku miejsca nie omawiam to: Krytyka prawa brydżowego i organizacji, szachy narożne (nowość), wiersze brydżowe, moralitety. Łukasz nie znosił miernoty, głupoty, słownictwa „z mięsem”, niegrzeczności, złych manier, co nie zjednywało mu zwolenników.

Jednak trzeba wspomnieć o innych ważnych istotnych dla teorii brydża opracowaniach, takich jak:

ZAKOSY, czyli „Zasady konstruowania systemów ( z 1979 r.) i Instrukcja „Jak opisywać system”, które Łukasz opracował na zlecenie ś.p. Z. Szuriga- przewodniczącego Komisji Systemowej ZG PZBS. Opublikował w 1981 r. „Informacyjne kryteria oceny systemów” z wieloma precyzyjnymi zasadami.

SOSNA, czyli system odzywek naturalnego stylu licytacji ( w latach 70-tych nosił nazwę „Polonez”). Nie zawierał odzywek sztucznych. Miał zastąpić „dziwoląg licytacyjny jakim jest „WJ” system skutecznie pozbawiający graczy resztek wrodzonej inteligencji… i ciągle obrastający sztucznymi trudnymi przybudówkami”.

Konwencja „Agresywne krycie”, postulat z 1976 r. nakazujący działania destrukcyjne, aktywne wytrącanie przeciwników z ustalonych klasycznych szlaków licytacyjnych.

Teoria znaczeń alternatywnych z 1979 r.

Praca „Wist ilościowy” (1974 r.), gdzie m.in. określił kryteria oceny i współczynnik sprawności wistu oraz wprowadził sygnał „mocna dziewiątka” czyli z konfiguracji H10 9.

Publikacje w „Pikierach” i „Przeglądach Brydżowych” opracowań: KALINA czyli „Kanony Licytacji Naturalnej (1988 r.), OSIKA czyli „Obliczanie Siły Karty” artykuły z lat 1980-1982, ALINA czyli „Aksjomatyka Licytacji Naturalnej”, zajmująca się kodyfikacjami bibliotecznymi i potencjalnymi systemów brydżowych. Wg. Łukasza „kodyfikacją biblioteczną może posługiwać się nawet debil, jeśli tylko dysponuje superpamięcią. Kodyfikacja potencjalna, prawidłowa wymaga jednak od graczy inteligencji”.

Dyrektywy bilansowania rąk: „ESPERANTO” czyli „ZASPA”- Zasady Spodziewanych Atrybutów”. Przydatne w szczególności w licytacji dwustronnej.

Artykuł „Historia SSO pierwszych 19 lat” od 1958 roku gdzie m. in. sformułował i udowodnił zasady: „Maksymalnej aktywności”, „Frekwencji”, „Ręki prowadzącej”, „Kolorów krótkich”, „Jednolitości układowej”, „Modelowości ręki”.

Propozycja pojęcia siłowości odzywek „REKSIO” w licytacji jednostronnej (1970 r.), formułująca precyzyjnie typy licytacji oraz wskazówki co do siłowości („LIRA”, „LIGA”, „LIBA”, „LIZA”, LIMA”).

Dylematy obronno-szlemikowe: „Lasso” (1978 r.), „Rodos” (1981 r.) , „Arena: (2001 r.).

Odszedł wybitny umysł, erudyta, matematyk, teoretyk brydża, innowator, publicysta, dyplomowany trener brydża, wydawca broszur i książek brydżowych oraz magazynu „PIKIER” i portalu internetowego „PIKIER”. Jego dorobek jest przeogromny.

To, czy człowiek zostaje w pamięci potomnych, zależy od jego pasji i działań. Łukasz Sławiński działał do końca.

Żegnaj Przyjacielu!
Andrzej Orłow